Διπλή παρέμβαση για τη μείωση των λογαριασμών ρεύματος στα προ κρίσης επίπεδα αλλά και για την εξοικονόμηση ενέργειας από τη λειτουργία του Δημοσίου και τα νοικοκυριά σχεδιάζει η κυβέρνηση.Οπως δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, «από 1ης Ιουλίου αναστέλλεται η ρήτρα αναπροσαρμογής και βάζουμε πλαφόν στη λιανική (σ.σ.: το χαμηλότερο όριο της λιανικής τιμής θα επιτυγχάνεται μέσω επιδοτήσεων), ώστε να απορροφούμε οριζόντια τις αυξήσεις. Αυτό θα γίνει για 12 μήνες».
Ο μηχανισμός για την επιβολή «οροφής» στη λιανική τιμή και ο επιμερισμός του κόστους είναι ακόμη υπό επεξεργασία.
Ο κ. Σκρέκας παρουσίασε την περασμένη Δευτέρα στα τεχνικά κλιμάκια της Κομισιόν ένα εναλλακτικό σχέδιο το οποίο στηρίζεται στην πολιτική των επιδοτήσεων για την ελάφρυνση των καταναλωτών από το υπέρογκο βάρος των τιμολογίων ρεύματος, μέσω των πόρων του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), στο οποίο πλέον θα καταλήγουν και τυχόν υπερέσοδα της ηλεκτροπαραγωγής.
Τι είναι ο εναλλακτικός μηχανισμός;
Κατ’ αρχάς, η χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας – δηλαδή το Χρηματιστήριο ενέργειας – θα λειτουργεί όπως σήμερα, με βάση τους νόμους προσφοράς και ζήτησης. Εκεί θα διαμορφώνεται η χρηματιστηριακή τιμή ρεύματος, δηλαδή η Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς (ΤΕΑ), η οποία θα είναι η τιμή και για το διασυνοριακό εμπόριο ενέργειας (σ.σ.: βασικό ζητούμενο για να περάσει η πρόταση από την Κομισιόν). Σε αυτή την ακριβή – όπως διαμορφώνεται τους τελευταίους μήνες – τιμή θα αγοράζουν ρεύμα και οι πάροχοι ρεύματος για να το προμηθεύουν στους καταναλωτές. Εως εδώ δεν αλλάζει τίποτα.
Ο νέος μηχανισμός όμως θα προβλέπει την επιβολή «οροφής» στις τιμές πώλησης των παραγωγών – δηλαδή των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής – που συμμετέχουν στη χονδρεμπορική αγορά. Το «πλαφόν» αυτό θα είναι διαφορετικό για κάθε τεχνολογία και θα προκύπτει από έναν μαθηματικό τύπο ο οποίος θα αποτυπώνει το μεταβλητό κόστος κάθε μονάδας, λαμβάνοντας υπόψη όσον αφορά τις μονάδες φυσικού αερίου τις τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων και του καυσίμου, ενώ για τις λιγνιτικές τις τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών. Το πλαφόν θα αναπροσαρμόζεται καθημερινά για τους ηλεκτροπαραγωγούς (λόγω των διακυμάνσεων των τιμών αερίου και ρύπων), με εξαίρεση τις μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς, όπου θα είναι σταθερό περί τα 80-90 ευρώ/MWh.
Η διαφορά μεταξύ της υψηλής σήμερα χρηματιστηριακής τιμής ρεύματος (την οποία θα καταβάλλουν οι αγοραστές, δηλαδή οι πάροχοι ρεύματος, για να καλύπτουν τις ανάγκες των καταναλωτών) και της τιμής που θα ορίζεται με το «πλαφόν» (στην οποία θα πουλούν οι παραγωγοί ρεύματος) θα κατατίθεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης για τις επιδοτήσεις των τιμολογίων ενέργειας των καταναλωτών, το οποίο πλέον εκτός από τα γνωστά έσοδα (από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων ρύπων και τις επιστροφές από την αποζημίωση των ΑΠΕ) θα αποκτήσει άλλη μια πηγή, τα υπερέσοδα της ηλεκτροπαραγωγής. Επιπλέον, βάσει ρύθμισης που ψηφίστηκε την περασμένη Πέμπτη, στο Ταμείο θα καταλήγουν και τα πλεονάσματα του λογαριασμού των ΥΚΩ (σ.σ.: ο «κουμπαράς» όπου συγκεντρώνονται οι χρεώσεις Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας που καταβάλλουν οι καταναλωτές μέσω των τιμολογίων ρεύματος).
Είναι αξιοσημείωτο ότι, με τη νέα πραγματικότητα που θα φέρει στην αγορά της χονδρικής ο νέος μηχανισμός, τα υπερέσοδα της ηλεκτροπαραγωγής τα οποία θα δεσμεύονται πλέον στην… πηγή (σ.σ.: μέσω του πλαφόν θα παρακρατούνται κέρδη από τις εταιρείες παραγωγής) υπολογίζονται από την κυβέρνηση σε 1,5-2 δισ. ευρώ για το επόμενο έτος, δηλαδή έως τα μέσα του 2023. Οσο για την έκτακτη φορολόγηση με 90% των… παλαιών υπερκερδών των παραγωγών για την περίοδο Οκτωβρίου 2021 – Ιουνίου 2022, με τροπολογία δόθηκε… ραντεβού από Σεπτέμβριο, με τα όποια κονδύλια να υπολογίζεται ότι θα καταλήξουν στο ΤΕΜ στις αρχές του 2023.
Αντιδράσεις από τους παρόχους
Σχετικά με τους παρόχους ρεύματος, ο εναλλακτικός μηχανισμός προβλέπει ότι θα προμηθεύονται την ηλεκτρική ενέργεια στη χρηματιστηριακή τιμή (ΤΕΑ), όπως και σήμερα.
Για την ώρα, οι προμηθευτές τηρούν στάση αναμονής, καθώς δεν έχουν επίσημη ενημέρωση για το νέο μοντέλο της αγοράς και δεν έχει διευκρινιστεί το ύψος του πλαφόν ανά τεχνολογία. Σύμφωνα με παράγοντα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τις επόμενες ημέρες αναμένεται να αποσταλεί στις Βρυξέλλες η νομοθετική ρύθμιση με τη λειτουργία του νέου μηχανισμού, ώστε μόλις πάρει το πράσινο φως να προωθηθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Η εφαρμογή του από 1ης Ιουλίου εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποία θα κινηθεί η Κομισιόν, αλλά και η κυβέρνηση, με δεδομένο ότι απαιτούνται και υπουργικές αποφάσεις για τον αυτόματο υπολογισμό του πλαφόν και για τη ρήτρα αναπροσαρμογής.
Η «ρήτρα αναπροσαρμογής»
Σύμφωνα με δηλώσεις του κ. Σκρέκα, «από 1ης Ιουλίου αναστέλλουμε τη ρήτρα αναπροσαρμογής και βάζουμε κι ένα πλαφόν στη λιανική (σ.σ.: έμμεσο πλαφόν μέσω των επιδοτήσεων), ώστε να απορροφούμε οριζόντια τις αυξήσεις για 12 μήνες». Ωστόσο, όπως αναφέρει στο «Βήμα» κυβερνητικό στέλεχος, μικρή σημασία έχει, διότι «σε μια ελεύθερη αγορά, ο κάθε πάροχος ρεύματος διατηρεί το δικαίωμα να αναπροσαρμόζει τα τιμολόγιά του».
Τα λεγόμενά του επιβεβαιώνει και παράγοντας της αγοράς. «Η κυβέρνηση καλλιέργησε υψηλές προσδοκίες μιλώντας για κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής. Πολιτικά πιέζεται να την καταργήσει. Ουσιαστικά δεν μπορεί. Οταν η… πρώτη ύλη έχει αυξηθεί πέντε φορές, δεν μπορεί να μην αυξηθεί και το τελικό προϊόν. Αν ανασταλεί, απλώς δεν θα γράφει το τιμολόγιο “ρήτρα αναπροσαρμογής” αλλά κάτι άλλο ή θα αυξηθεί η τιμή της κιλοβατώρας» επισημαίνει ο ίδιος.
Για να επιστρέψει η τιμή της κιλοβατώρας για τα νοικοκυριά στα 14-15 λεπτά, σύμφωνα με τις κυβερνητικές δεσμεύσεις, με μέση χονδρεμπορική τιμή στα 226 ευρώ/MWh τον Μάιο, υπολογίζεται ότι απαιτούνται περίπου 3,5 δισ. ευρώ για το επόμενο εξάμηνο, τα οποία θα προέλθουν από τον «αιμοδότη» των επιδοτήσεων, το ΤΕΜ, αλλά θα χρειαστεί και ισχυρή ενίσχυση από τον κρατικό προϋπολογισμό, αξιοποιώντας τα μέτρα δημοσιονομικής χαλάρωσης. Ειδικά τους επόμενους μήνες του καλοκαιριού, με τις υψηλές θερμοκρασίες, οι οποίες θα εκτοξεύσουν και πάλι την κατανάλωση στα ύψη, έπειτα από ένα διάλειμμα χαμηλής ζήτησης τον Απρίλιο.
