Η ανάγκη χρήσης εναλλακτικών καυσίμων ως επιβεβλημένη λύση στην περιορισμένη ποσότητα μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως είναι το πετρέλαιο και κυρίως στην απόκριση των περιβαλλοντικών επιταγών για χρήση «οικολογικών» καυσίμων στρέφει όλους τους κλάδους των μεταφορών σε εναλλακτικές «πράσινες» λύσεις.
Μια τέτοια λύση αποτελεί το φυσικό αέριο το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως στον κτιριακό τομέα (για θέρμανση, μαγείρεμα, ψύξη), στις βιομηχανίες (συμπαραγωγή ενέργειας) και στην κίνηση οχημάτων ενώ η ναυσιπλοΐα στρέφεται στο υγροποιημένο φυσικό αέριο προκειμένου να μειώσει τα κόστη της και να συμμορφωθεί με τις ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές επιταγές.
Πλοιοκτήτες και ναυπηγικές εταιρείες στρέφονται στην λύση της μετατροπής των εμπορικών τους στόλων με ενσωμάτωση συστημάτων φυσικού αερίου και μέσα στην επόμενη πενταετία ο αριθμός αυτών των πλοίων αναμένεται να ξεπεράσει τα 800 ενώ αυξανόμενος βαίνει και ο αριθμός των νέων πλοίων που θα χρησιμοποιούν αποκλειστικά υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Όπως επισημαίνει ο κ. Richard Gilmore, στέλεχος της Maran Gas Maritime, τρεις είναι οι βασικοί παράγοντες οι οποίοι καθιστούν το φυσικό αέριο ως το πλέον ιδανικό καύσιμο νέας τεχνολογίας για την ναυτιλία: οι προβλέψεις ότι η τιμή του φυσικού αερίου θα καταστεί ακόμη πιο ανταγωνιστική στο μέλλον (σε Ευρώπη και ΗΠΑ) σε σχέση με το πετρέλαιο, οι μειωμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως και 25% και οι μειωμένες εκπομπές του θείου έως και 95%.
Οι ευκαιρίες και τα εμπόδια για το LNG
Τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα, η εξοικονόμηση κόστους και ο περιορισμός εξάρτησης από το πετρέλαιο αποτελούν σημαντικές προκλήσεις για την ναυτιλία η οποία καλείται μεταξύ άλλων να συμμορφωθεί με τις επιταγές της ΕΕ για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η πιθανότητα δημιουργίας νέων περιοχών ECA ή επιβολής φόρων/τελών επί των καυσίμων επιταχύνει την στροφή προς το φυσικό αέριο στη ναυτιλία. Η χρήση φυσικού αερίου στη ναυτιλία παρουσιάζει εμπορικά πλεονεκτήματα όχι μόνο για τα μικρά πλοία αλλά και για τα μεγάλα φορτηγά πλοία και τάνκερ καθώς σύμφωνα με τις προβλέψεις ύστερα από 7-10 χρόνια και για τα επόμενα 30 έτη, το LNG θα καταστεί κυρίαρχο καύσιμο στη ναυσιπλοΐα ενώ δεν πρέπει να αγνοείται το ενδεχόμενο ότι το όριο του 0,5% που θα ισχύσει για το θείο το 2020 μπορεί να μειωθεί και άλλο. Επιπλέον πλεονέκτημα αποτελεί η μείωση της ηχορύπανσης ενώ η χρήση του φυσικού αερίου στη ναυσιπλοΐα δημιουργεί μια νέα δυναμική αγορά διάθεσης και μεταφοράς καυσίμου με πολλές ευκαιρίες για επενδύσεις σε υποδομές.
Σύμφωνα με τον κ. Antonius Willms, στέλεχος της εταιρείας PwC Germany, όσον αφορά στα εμπόδια της χρήσης του LNG στη ναυτιλία θα μπορούσε να αναφερθεί ότι αυτά εντοπίζονται στην ελλιπή (και συχνά μη αντικειμενική) ενημέρωση των πλοιοκτητών και επιχειρηματικών από τον κλάδο της ναυτιλίας (πολλές φορές και οι κυβερνητικοί φορείς αγνοούν σημαντικές πτυχές της χρήσης του LNG) ενώ το διεθνές θεσμικό πλαίσιο παρουσιάζει ελλείψεις σε θέματα προδιαγραφών και κανονισμών που αφορούν σε εξοπλισμό, διαδικασίες κλπ. Η είσοδος νέων παιχτών στην αγορά φυσικού αερίου δείχνει να απειλεί τα μέχρι σήμερα εγγυημένα βασικά χαρακτηριστικά της χρήσης του καυσίμου όπως είναι η ασφάλεια ενώ αβεβαιότητα και σκεπτικισμό δημιουργεί το θολό ακόμη τοπίο σε θέματα φορολογίας, τιμαριθμικής αναπροσαρμογής και διεθνούς νομικού πλαισίου.
Οι απαιτήσεις μείωσης μικροσωματιδίων (PM), διοξειδίου του άνθρακα (CO2), οξειδίων του θείου (SOx) και οξειδίων του Αζώτου (ΝΟx) για το διάστημα 2015-2025.
Ποια είναι η λύση;
Οι αναπτυξιακές ευκαιρίες που προσφέρει το φυσικό αέριο στη ναυτιλία είναι δεδομένες και προς αυτή την κατεύθυνση οι πολιτικές της ΕΕ θεσμοθετούν πλαίσια (μοντέλα τιμολόγησης, προδιαγραφές ασφαλείας και κανονισμοί) και ενθαρρύνουν πρωτοβουλίες (οικονομικές επιδοτήσεις στα κράτη-μέλη μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα) για την ομαλή μετάβαση στη διευρυμένη χρήση του «πράσινου καυσίμου».
Σύμφωνα με τον κ. Antonius Willms, οι επιχειρήσεις του κλάδου παρουσιάζουν μελέτες περίπτωσης και μηχανισμούς επιτυχημένης χρήσης φυσικού αερίου παρέχοντας παραδείγματα συνεργειών μεταξύ προμηθευτών, κατασκευαστικών εταιρειών, λιμενικών αρχών και ναυτιλιακών εταιρειών, οι οποίες καταφέρνουν να βρουν έναν κοινό δρόμο με στόχο την οικονομική ανάπτυξη και το περιβαλλοντικό και κοινωνικό συμφέρον. Βασική προϋπόθεση αποτελεί για τους επιχειρηματίες η σωστή τιμολόγηση, ο χρονικός ορίζοντας της απόσβεσης της επένδυσης, η ύπαρξη διευρυμένου δικτύου ανεφοδιασμό και υποδομών και η εγγύηση απρόσκοπτου ανεφοδιασμού σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Οι προκλήσεις για την ελληνική ναυτιλία
Πολλές είναι οι προκλήσεις για τη χρήση φυσικού αερίου στην ελληνική ναυτιλία όπως επεσήμαναν φορείς της αγοράς οι οποίοι εξέθεσαν τις απόψεις τους σε εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ημέρας Ναυτιλίας 2015 στον Πειραιά. Επικεφαλής ναυτιλιακών ομίλων και φορέων της αγοράς καυσίμων επεσήμαναν την τάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τη χρήση φιλικότερων μορφών ενέργειας στις μεταφορές και κυρίως στις θαλάσσιες.
Όπως τόνισαν, η εφαρμογή των αυστηρών κανονισμών στις περιοχές ECA (Βόρεια Ευρώπη), σχετικά με τη χρήση καύσιμων χαμηλών εκπομπών θείου 0,5%, που ισχύει από της αρχές του χρόνου και σε όλη την Ευρώπη και Αμερική από το 2020, επιτάσσει άμεσες λύσεις, με το φυσικό αέριο να θεωρείται την πιο ενδεδειγμένη. Το υψηλό κόστος για την κατασκευή υποδομών και την μετατροπή των πλοίων με χρήση LNG δείχνει να αποτελεί ένα εμπόδιο στον ρυθμό ανάπτυξης της χρήσης LNG στις θαλάσσιες μεταφορές ωστόσο, τα μειονεκτήματα αυτά δείχνουν να αντισταθμίζονται από ευρωπαϊκές δημόσιες και ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η Commission μαζί με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προχώρα σε ένα επενδυτικό σχήμα το οποίο δεν θα βασίζεται μόνο σε επιδοτήσεις αλλά σε αυξημένες εγγυήσεις σε δάνεια που θα δοθούν προς τους πλοιοκτήτες.
Παράλληλα, η αγορά διαθέτει ιδιωτικά κεφάλαια, γεγονός που αποτελεί ένδειξη ότι έχει γίνει αντιληπτό πως όλοι οι stakeholders πρέπει να κινηθούν ταυτόχρονα προς την ίδια κατεύθυνση.
Οι ευκαιρίες για την Ελλάδα είναι πολλές: ο Πειραιάς μέχρι το 2020 θα είναι το μεγαλύτερο λιμάνι ανεφοδιασμού LNG, γιατί έχει το μεγαλύτερο αριθμό short sea και Ferries. Παράλληλα, η δυνατότητα μετατροπής μηχανών για χρήση του LNG στην ελληνική ναυτιλία (και ιδιαίτερα στη ναυτιλία μικρών αποστάσεων) αποτελεί έναν παράγοντα που θα κινητοποιήσει την ανάπτυξη μιας ολόκληρης αγοράς επιφέροντας αλυσιδωτές θετικές επιδράσεις στην οικονομία, την απασχόληση και την κοινωνική ευημερία.
