Εθνικό Σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της ελονοσίας με την ονομασία “Μερόπη” προς τιμήν της πρώτης Ελληνίδας γιατρού Δημόσιας Υγείας Μερόπης Βιολάκη – Παρασκευά, τίθεται σε ισχύ από το υπουργείο Υγείας.
Το νέο σχέδιο, στοχεύει στη διατήρηση της χώρας χωρίς ελονοσία και την αποφυγή της επανεγκατάστασης της ασθένειας στην Ελλάδα, καθώς η νόσος προϋπήρχε στη χώρα, εκκριζώθηκε και τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκαν και πάλι κρούσματα.
Συγκεκριμένα, μεταξύ 2009-2013 καταγράφηκαν κρούσματα ελονοσίας χωρίς οι ασθενείς να έχουν ταξιδέψει σε χώρες που ενδημεί η νόσος. Ειδικά το 2011 στον Ευρώτα Λακωνίας είχαν καταγραφεί 36 κρούσματα ελονοσίας, ενώ το 2012 στον ίδιο δήμο καταγράφηκαν 10 εγχώρια κρούσματα, αλλά συρροή εγχωρίων κρουσμάτων ελονοσίας καταγράφηκε την ίδια χρονιά και στο δήμο Σοφάδων Καρδίτσας. Ταυτόχρονα μεταξύ 2009-2013 καταγράφηκαν σε άλλες έξι περιφερειακές ενότητες διάφορα σποραδικά κρούσματα που εντοπίστηκαν στην Ανατολική Αττική, Βοιωτία, Εύβοια, Λάρισα, Ξάνθη και Έβρο.
Πρόσφορη η μετάδοση
Οι ειδικοί διαπιστώνουν ότι τα επιδημιολογικά και εντομολογικά δεδομένα, επιτρέπουν συνθήκες μετάδοσης της ελονοσίας από το παράσιτο P.Vivax, ιδιαίτερα σε αγροτικές περιοχές με μεγάλο εποχιακό πληθυσμό μεταναστών.
Και το ενδεχόμενο επανεγκατάστασης της ελονοσίας στη χώρα, υπάρχει επειδή:
– η χώρα αποτελεί τόπο διαμονής και εργασίας μεταναστών από χώρες όπου ενδημεί η ελονοσία,
– σε διάφορες περιοχές, υπάρχουν τα κατάλληλα κουνούπια, αλλά και οι εστίες αναπαραγωγής τους,
– η θερμοκρασία περιβάλλοντος ευνοεί τη “δράση” των κουνουπιών από το Μάιο ως τον Οκτώβριο, οπότε γίνεται και αναπαραγωγή του “ανωφελούς” κουνουπιού.
Κρούσματα στη χώρα
Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, το 2012 καταγράφηκαν 93 κρούσματα ελονοσίας, από τα οποία τα 73, εισαγόμενα (αφορούσαν μετανάστες και 9 ταξιδιώτες που είχαν επισκεφτεί ενδημικές χώρες), όμως 20 κρούσματα είχαν δείγματα εγχώριας μετάδοσης.
Το 2013 καταγράφηκαν 25 κρούσματα ελονοσίας, από τα οποία, τα 22 εισαγόμενα και τα άλλα τρία ήταν εγχώρια και οφείλονταν στο πλασμόδιο Vivax, ελληνικής εθνικότητας.
Ταυτόχρονα όμως, τα μέτρα που πήραν οι αρχές δημόσιας υγείας στη Λακωνία, πέτυχαν να μην υπάρξει κανένα κρούσμα ελονοσίας στην περιοχή, με αποτέλεσμα τα τρία αυτά περιστατικά να εντοπιστούν στους δήμους Αλεξανδρούπολης και Σοφάδων.
Έτσι φέτος δεν έχει καταγραφεί σε ολόκληρη τη χώρα κανένα κρούσμα ελονοσίας από εγχώρια μετάδοση, παρά τα 38 περιστατικά που καταγράφηκαν και ήταν στο σύνολό τους εισαγόμενα είτε από μετανάστες (12 περιστατικά), είτε από ταξιδιώτες σε ενδημικές χώρες (26 περιστατικά).
Επειδή όμως το πρόγραμμα εξάλειψης της νόσου απαιτεί πόρους, οι επιστήμονες θέτουν θέμα μακροχρόνιας βάσης χρηματοδότησης, για τη διατήρηση της χώρας χωρίς ελονοσία.
Μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης
Εκτός από την κατηγοριοποίηση και παρακολούθηση κάθε εστίας ελονοσίας, προβλέπεται στο πρόγραμμα “Μερόπη” η ενεργητική αναζήτηση κρουσμάτων στις εστίες που ήδη έχει διαπιστωθεί ότι ευνοείται η νόσος, ο εντοπισμός των ενεργών εστιών είτε για τον έλεγχο της εγχώριας μετάδοσης είτε για τον έλεγχο της μετάδοσης λόγω μετανάστευσης. Γι΄ αυτό προβλέπεται η νοσηλεία όλων των ασθενών ακόμη κι αν πρόκειται για μετανάστες χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, η κάλυψη όλων των ασθενών δωρεάν, κλπ.
Πέραν των προληπτικών μέτρων με ψεκασμούς για τη στρατηγική διαχείριση του περιβάλλοντος με βιολογικές και χημικές μεθόδους, προβλέπονται και μέτρα ατομικής προστασίας, όπως κουνουπιέρες με εντομοκτόνο, αλλά και μέτρα για την αποφυγή μετάδοσης της νόσου με την αιμοδοσία.
Προτείνεται μάλιστα και ο χαρακτηρισμός περιοχών ως υψηλού κινδύνου για συνεχιζόμενη τοπική μετάδοση της νόσου και η ανάπτυξη συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για άμεση ανίχνευση συρροών, με το οποίο θα αξιολογούνται τα δεδομένα σε εβδομαδιαία ή μηνιαία βάση, όπως αντίστοιχα έγινε με τον έλεγχο του ιού του Δυτικού Νείλου.
