Η 5η Ιουνίου σηματοδοτεί την 50η επέτειο της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος που θεσπίστηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1972. Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος επικεντρώνεται στις λύσεις αντιμετώπισης της ρύπανσης από πλαστικά στο πλαίσιο της εκστρατείας #BeatPlasticPollution.
Ο Γιώργος Κρεμλής – ένας από τους “γκουρού” της προστασίας του περιβάλλοντος σε διεθνές επίπεδο, με θητεία σε κορυφαίες θέσεις, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ σκιαγραφεί τις καίριες προκλήσεις και τους κινδύνους της εποχής μας.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το περιβάλλον είναι το σπίτι μας και διασφαλίζει την ποιότητα της ζωής μας. Με την Πράσινη Συμφωνία έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχη προτεραιότητα. Είναι μια «νέα ιδεολογία», αυτή της κυκλικής οικονομίας που όλοι πρέπει να ασπαστούμε και που μεταξύ άλλων θα συμβάλει στη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας και σε ένα κοινό όραμα, την προστασία και διάσωση του πλανήτη υπέρ των νέων γενεών».
Αναλυτικά όπως επισημαίνει ο κ. Κρεμλής: «Ο πλανήτης κατακλύζεται από πλαστικά που είναι πανταχού παρόντα. Περισσότεροι από 400 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών παράγονται ετησίως, τα μισά από τα οποία είναι μιας χρήσης. Τα μιας χρήσης κλείνουν τον κύκλο της ζωής τους με τη χρήση τους και μετατρέπονται σε απόβλητα, εκτός αν ενταχθούν σε συστήματα συλλογής προκειμένου να ανακυκλωθούν ή να αξιοποιηθούν ενεργειακά. Αλλά και τα άλλα πλαστικά πολλαπλών χρήσεων ανάλογα με τη χρήση τους έχουν ένα σχετικά περιορισμένο κύκλο ζωής μετά από τον οποίο έχουν συνήθως την ίδια μοίρα εκτός αν ενταχθούν σε συστήματα συλλογής και αξιοποιηθούν».
Σύμφωνα με τον κ. Κρεμλή: «Το μεγάλο πρόβλημα της μη ορθολογικής διαχείρισης των πλαστικών – ιδίως των μιας χρήσης – είναι ότι συχνά καταλήγουν στο θαλάσσιο περιβάλλον. Πλημύρες μεταφέρουν πλαστικά στη θάλασσα αλλά και πολλά καταλήγουν εκεί λόγω του παράκτιου ή θαλάσσιου τουρισμού αλλά και της αλιείας. Το αποτέλεσμα είναι η ρύπανση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και από μικροπλαστικά που έχουν διεισδύσει στην τροφική αλυσίδα αλλά και η καταστροφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Αυτή είναι μια από τις μεγάλες περιβαλλοντικές προκλήσεις την οποία η ΕΕ αντιμετωπίζει τόσο μέσω της Πράσινης Συμφωνίας και των δράσεων της Γαλάζιας οικονομίας αλλά και με επιτυχία μέσω της Οδηγίας για τα μιας χρήσης πλαστικά, που έχει μεταφερθεί στο ελληνικό δίκαιο».
Οι επιταγές της Ευρώπης
Σημαντικές, όπως επισημαίνει ο κ. Κρεμλής, για το θαλάσσιο περιβάλλον είναι και η Οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (ΟΠΘΣ) που καθορίζει μια κοινή προσέγγιση και κοινούς στόχους σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πρόληψη, την προστασία και τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος ενόψει των πιέσεων και των επιπτώσεων που επιφέρουν οι καταστροφικές ανθρώπινες δραστηριότητες, επιτρέποντας παράλληλα τη βιώσιμη χρήση του, μέσω μιας προσέγγισης με βάση το οικοσύστημα καθώς και η Οδηγία για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό».
«Οι δυο αυτές Οδηγίες είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τη Χώρα μας που έχει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην ΕΕ και ένα τεράστιο νησιωτικό χώρο, ως Χώρας όπου ο τουρισμός λειτουργεί ως «βαριά βιομηχανία» αλλά και Χώρας που θα αξιοποιήσει τη Γαλάζια οικονομία στο έπακρο με υπεράκτια αιολικά, αξιοποίηση των βραχονησίδων για υβριδικά έργα ΑΠΕ, αποθήκευση και παραγωγή υδρογόνου, υποθαλάσσιους αγωγούς αλλά και με έρευνες και εξόρυξη υδρογονανθράκων. Στο πλαίσιο αυτό η εκπόνηση θαλάσσιων χωροταξικών που θα προβλέπουν τα σχετικά έργα αποτελεί αιρεσιμότητα και είναι κεφαλαιώδους σημασίας. Στη Χώρα μας έχει σημειωθεί καθυστέρηση στην εκπόνησή τους που μπορεί να επηρεάσει και τη χρηματοδοτήσή τους από πόρους της ΕΕ στο πλαίσιο και του Κανονισμού Taxonomy για τις πράσινες επενδύσεις», επισημαίνει.
Η πρόκληση της Κλιματικής Αλλαγής
Σύμφωνα πάντα με τον κ. Κρεμλή, «η άλλη μεγάλη πρόκληση είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής από την άποψη τόσο του μετριασμού των επιπτώσεων της όσο και της προσαρμογής-ανθεκτικότητας σε αυτήν. Τόσο η Πράσινη Συμφωνία, όσο και ο Κανονισμός της ΕΕ για το κλίμα αλλά και ο ελληνικός κλιματικός νόμος προβλέπουν μέτρα και οδικό χάρτη αντιμετώπισης της. Η Χώρα μας είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε αυτήν, λόγω και της ανόδου της στάθμης της θάλασσας που την επηρεάζει περισσότερο από άλλα κράτη της ΕΕ. Το παράδειγμα της Δήλου που είναι και παγκόσμιο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco είναι χαρακτηριστικό».
Όπως λέει: «Η ελληνική πρωτοβουλία στον ΟΗΕ της οποίας έχω την τιμή να ηγούμαι έχει ακριβώς ως στόχο της την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και των μνημείων της φύσης από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η πρόκληση και φιλοδοξία μας είναι να αποκτήσει οικουμενικό χαρακτήρα, στο πλαίσιο και της COP29.»
Το κυκλικό οικονομικό μοντέλο
Ο κ. Κρεμλής επισημαίνει: «Η μεγάλη πρόκληση για την ΕΕ και τη Χώρα μας είναι η εμπέδωση της κυκλικής οικονομίας, του νέου οικονομικού μοντέλου που θα ενισχύσει την ενεργειακή μετάβαση και θα μας επιτρέψει να επιτύχουμε την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Η κυκλική οικονομία επιτρέπει τη μείωση του κλιματικού, ενεργειακού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας μέσω της ενσωμάτωσης της σε όλες τις πολιτικές προκειμένου να τις καταστήσει κυκλικές και μέσω της κυκλικής επιχειρηματικότητας, της C-ESG. Το μεγάλο στοίχημα είναι η δημιουργία μιας νέας «κουλτούρας» κυκλικής οικονομίας που θα οδηγήσει και στο «κυκλικό νοικοκυριό» και τον «κυκλικό πολίτη».
Όπως αναφέρει: «Η χώρα μας έχει εκπονήσει ολιστική στρατηγική κυκλικής οικονομίας με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου και οδικό χάρτη που επείγει να υλοποιηθεί, για τις πάνω από εβδομήντα δράσεις που προβλέπει, με Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις. Στο πλαίσιο αυτό η διαχείριση των στερεών αποβλήτων, που διαχρονικά ταλάνιζε τη χώρα μας, είναι μια άλλη μεγάλη πρόκληση με δεδομένα ότι οι φιλόδοξοι στόχοι μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης που έχει θέσει η ΕΕ πρέπει να υλοποιηθούν και η απόσταση που μας χωρίζει από αυτούς είμαι ακόμη μεγάλη».
Και συνεχίζει: «Τα απόβλητα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως δευτερογενή προϊόντα ή ως πρώτες ύλες και να μην καταλήγουν σε χωματερές – που ακόμη, έστω και λίγες, υπάρχουν – ή ΧΥΤΑ που ιδανικά πρέπει να λειτουργούν ως ΧΥΤΥ μόνο για το υπόλειμμα που μπορεί να αξιοποιηθεί και ενεργειακά και να βελτιώσει το ενεργειακό μείγμα της χώρας».
Πρόκληση επίσης, είναι και η διαχείριση των λυμάτων και η αξιοποίηση της λυματολάσπης για παραγωγή εδαφοβελτιωτικών ή ενέργειας. «Η ορθή λειτουργία των ΚΕΛ είναι, επίσης, κεφαλαιώδους σημασίας μιας που κάποια από αυτά χρειάζονται αναβάθμιση. Τέλος, πρόκληση είναι και η προστασία των προστατευόμενων περιοχών του δικτύου Natura 2000 αλλά και των πράσινων υποδομών που προσφέρουν υπηρεσίες οικοσυστημάτων. Ο στόχος της στρατηγικής βιοποικιλότητας της ΕΕ είναι μέχρι το 2030 να φυτευτούν τρία δισεκατομμύρια δέντρα και στο πλαίσιο αυτό η αναλογία που αντιστοιχεί στη Χώρα μας είναι σημαντική» καταλήγει ο κ. Κρεμλής.
Ο Γιώργος Κρεμλής είναι διευθυντής ε.τ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διετέλεσε μέχρι πρόσφατα σύμβουλος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για θέματα κλίματος, περιβάλλοντος και κυκλικής οικονομίας. Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου (EPLO) και πρόεδρος του Ινστιτούτου κλίματος και κυκλικής οικονομιας του. Είναι μέλος του Κοινωνικού και Περιβαλλοντικού Συμβουλίου της EBRD (ESAC) καθώς και πρόεδρος δυο διεθνών περιβαλλοντικών συμβάσεων των Ηνωμένων Εθνών και πρόεδρος της επιτροπής κυκλικής οικονομίας του AmCham.
