Οι πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της εκτός σχεδίου δόμησης φέρνουν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο θα επιτρέπεται η οικοδόμηση σε συγκεκριμένες εκτάσεις, με το τέλος στη δουλεία διόδου να αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Αυτή η νέα πολιτική του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει στόχο την προστασία των οικισμών και των νησιών που απειλούνται από την ανεξέλεγκτη δόμηση, δημιουργώντας ταυτόχρονα ένα πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης.
Τι είναι η δουλεία διόδου και πώς επηρεάζει την εκτός σχεδίου δόμηση;
Η δουλεία διόδου αποτελεί νομική έννοια που δίνει σε ορισμένα οικόπεδα τη δυνατότητα πρόσβασης σε δημόσιο δρόμο μέσω άλλων ιδιοκτησιών, ώστε να μπορούν να οικοδομηθούν, ακόμη κι αν αυτά δεν έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο. Αυτή η πρακτική ίσχυε κυρίως για οικόπεδα που προέρχονταν από κατάτμηση μεγαλύτερων εκτάσεων πριν το 1985. Μέχρι σήμερα, πολλοί ιδιοκτήτες χρησιμοποιούσαν τη δουλεία διόδου για να εκδίδουν οικοδομικές άδειες και να αναπτύσσουν οικόπεδα που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν αδόμητα.
Ωστόσο, η ανεξέλεγκτη χρήση αυτής της νομικής πρακτικής είχε ως αποτέλεσμα την άναρχη δόμηση σε πολλές περιοχές, ειδικά στα ελληνικά νησιά, όπου η αρχιτεκτονική ταυτότητα και το φυσικό περιβάλλον απειλούνταν σοβαρά. Με την προτεινόμενη ρύθμιση, το τέλος της δουλείας διόδου στοχεύει να βάλει ένα φρένο σε αυτή την κατάσταση.
Γιατί είναι σημαντική η κατάργηση της δουλείας διόδου;
Η κατάργηση της δουλείας διόδου έρχεται ως απάντηση στις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκριναν ότι η εκτός σχεδίου δόμηση σε οικόπεδα χωρίς πρόσβαση σε κοινόχρηστους χώρους παραβιάζει τη νομοθεσία και δημιουργεί ανισότητες. Η απόφαση 176/2023 της Ολομέλειας του ΣτΕ, ακύρωσε άδεια δόμησης σε εκτός σχεδίου οικόπεδο στην Πάτμο, θέτοντας σοβαρούς περιορισμούς στην περαιτέρω ανάπτυξη τέτοιων εκτάσεων.
Οι περιορισμοί που τίθενται από αυτή την απόφαση έχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζονται, με τα πολεοδομικά γραφεία να σταματούν να εκδίδουν οικοδομικές άδειες σε οικόπεδα που δεν έχουν πρόσωπο 25 μέτρα σε κοινόχρηστο δρόμο. Αυτό σημαίνει ότι η νέα ρύθμιση έρχεται να προσαρμόσει τη νομοθεσία στην πράξη, δίνοντας τέλος στη δυνατότητα δόμησης σε πολλά εκτός σχεδίου οικόπεδα.
Πώς θα επηρεάσει η νέα ρύθμιση τους ιδιοκτήτες γης;
Η απόφαση αυτή, αν και αναγκαία για την προστασία του περιβάλλοντος και των οικισμών, δημιουργεί ανησυχία σε πολλούς ιδιοκτήτες που είχαν σχεδιάσει να αναπτύξουν τις εκτάσεις τους με βάση την ισχύουσα νομοθεσία. Χιλιάδες ιδιοκτήτες βρίσκονται πλέον σε αβεβαιότητα, καθώς δεν είναι σαφές τι θα ισχύσει για τα οικόπεδα που δεν έχουν πρόσωπο σε δρόμο.
