Όταν μια φωτιά σαρώνει ένα δάσος, ή όταν μια εταιρία ξυλείας «καθαρίζει» εντελώς μια δενδρόφυτη περιοχή, το πράσινο κάποια στιγμή θα επιστρέψει. Ή τουλάχιστον αυτό πιστεύουν πολλοί επιστήμονες. Όμως σχετικές μελέτες δείχνουν ότι ένα δευτερογενές δάσος μπορεί να είναι πολύ διαφορετικό από αυτό το οποίο αντικατέστησε, κάτι που απασχολεί τους βιολόγους αναφορικά με τη βιοποικιλότητα που θα δημιουργηθεί ενώ οι δασολόγοι αναρωτιούνται πόσο πρέπει ή μπορούν να επέμβουν στην ανάπτυξη του νέου δάσους.
«Τα τυχαία γεγονότα επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό αυτό που θα αναγεννηθεί», αναφέρει ο Jefferson Hall, δασικός οικολόγος στο Smithsonian Tropical Research Institute του Παναμά.
Όταν ένα δάσος καεί ή αποψιλωθεί, η γη υφίσταται μια σειρά αλλαγών. Κάποια φυτά θα κυριαρχήσουν αμέσως, αλλάζοντας σταδιακά το τοπίο: καλύπτοντας το έδαφος και αλλάζοντας τη σύστασή του. Αυτά με τη σειρά τους δημιουργούν συνθήκες που επιτρέπουν τελικά την επιστροφή του δάσους. Όμως, για πολύ καιρό, το δάσος που αναγεννάται είναι σε μεγάλο βαθμό διαφορετικό με αυτό που χάθηκε.
H Robin Chazdon, οικολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ, μαζί με τους συνεργάτες της μάζεψε στοιχεία από διάφορες μακροχρόνιες έρευνες σε αναδασωμένες περιοχές σε Μεξικό, Κόστα Ρίκα, Βραζιλία και Νικαράγουα. Οι έρευνες αυτές παρακολουθούσαν τις αλλαγές στο είδος, την πυκνότητα και την ανάπτυξη των δέντρων (μετρώντας τη διάμετρο του κάθε δέντρου και τη συνολική έκταση του δάσους).
Αυτό που διαπιστώνεται λοιπόν, είναι ότι ο παράγοντας τύχη παίζει σπουδαίο ρόλο στον καθορισμό της πορείας του νέου δάσους, όπως έχει αναφερθεί στο Proceedings of the National Academy of Sciences. Έτσι, το μέγεθος της κατεστραμμένης έκτασης, τα φυτά και τα ζώα που υπήρχαν πριν την καταστροφή, καθώς και οι σπόροι που έτυχε να βλαστήσουν πρώτοι, όλα αυτά συντελούν στη σύνθεση του νέου δάσους που θα δημιουργηθεί, εξηγεί η Natalia Norden, οικολόγος που συμμετείχε στην ομάδα της Robin Chazdon.
Αν και το ερώτημα αν πρέπει να επεμβαίνουμε στην αναγέννηση ενός δάσους παραμένει ανοιχτό, «μην περιμένετε να δείτε το ίδιο δάσος με αυτό που χάθηκε», σημειώνει ο Stefan Schnitzer, οικολόγος στο Marquette University in Milwaukee, στο Ουισκόνσιν. «Φυσικά μπορείτε να αναδασώνετε αλλά τελικά δεν ξέρετε τι θα πάρετε.»
Πηγή: sciencemag / Elizabeth Pennisi
