Με το ημερολόγιο να πλησιάζει στο 2026, ένα ακόμη οικονομικό μέτωπο ανοίγει για τους μη μισθωτούς και τους αυτοαπασχολούμενους. Παρότι υπήρχαν προσδοκίες για ελαφρύνσεις, οι προβλέψεις συγκλίνουν στο ότι οι ασφαλιστικές εισφορές θα κινηθούν ανοδικά κατά περίπου 2,5%, ακολουθώντας την πορεία του πληθωρισμού. Η εξέλιξη αυτή έρχεται να προστεθεί σε μια αλυσίδα αυξήσεων που τα τελευταία χρόνια έχουν επιβαρύνει αισθητά τον οικογενειακό και επαγγελματικό προγραμματισμό, ιδίως στην ύπαιθρο.
Συσσωρευμένες αυξήσεις και περιορισμένα περιθώρια
Από το 2023, όταν τέθηκε σε εφαρμογή ο μηχανισμός αυτόματης αναπροσαρμογής των εισφορών βάσει του πληθωρισμού, οι υποχρεώσεις των αγροτών προς τον ΕΦΚΑ έχουν αυξηθεί συνολικά κατά περίπου 16%. Έτσι, ακόμη και μια φαινομενικά «ήπια» άνοδος της τάξης του 2,5% λειτουργεί σωρευτικά, επιβαρύνοντας περαιτέρω όσους ήδη δυσκολεύονται να κρατήσουν βιώσιμες τις εκμεταλλεύσεις τους.
Η σύνδεση των εισφορών με τον δείκτη τιμών καταναλωτή σημαίνει ότι η ασφάλιση ακριβαίνει παράλληλα με τα βασικά αγαθά. Ωστόσο, τα εισοδήματα –ιδίως στον αγροτικό τομέα– δεν ακολουθούν την ίδια ανοδική τροχιά. Η υποχώρηση της παραγωγής και το αυξημένο κόστος καλλιέργειας συμπιέζουν το διαθέσιμο εισόδημα, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο οικονομικής πίεσης.
Προτάσεις ανακούφισης στο τραπέζι
Οι αντιδράσεις από τον αγροτικό κόσμο και τους ελεύθερους επαγγελματίες έχουν οδηγήσει το οικονομικό επιτελείο να εξετάζει εναλλακτικές λύσεις. Μεταξύ των σεναρίων που συζητούνται περιλαμβάνονται:
-Προσωρινό «φρένο» στην αύξηση για το 2026, ώστε να δοθεί χρόνος προσαρμογής.
-Περαιτέρω μείωση των εισφορών υγείας, κατά 0,5% έως 1%, ως αντιστάθμισμα της ανόδου στις εισφορές σύνταξης.
-Κλιμακωτό σύστημα εισφορών, με βάση το πραγματικό εισόδημα, ώστε οι μικροί παραγωγοί να μην επιβαρύνονται δυσανάλογα.
Το ασφαλιστικό στο επίκεντρο των κινητοποιήσεων
Οι αγρότες, που προετοιμάζουν νέες κινητοποιήσεις μετά τις γιορτές, τοποθετούν το ασφαλιστικό ψηλά στην ατζέντα των αιτημάτων τους. Όπως επισημαίνουν, η συνεχής άνοδος των εισφορών ωθεί αρκετούς είτε στην ανασφάλιστη εργασία είτε στην εγκατάλειψη της γης. Το επιχείρημα που κυριαρχεί είναι σαφές: όταν το κόστος ασφάλισης αυξάνεται, χωρίς αντίστοιχη προοπτική αξιοπρεπών συντάξεων και χωρίς ρευστότητα για την παραγωγή, η πίεση γίνεται ασφυκτική.
Η κρίσιμη ισορροπία για το 2026
Η κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε μια δύσκολη εξίσωση: από τη μία η ανάγκη διασφάλισης της βιωσιμότητας των ασφαλιστικών ταμείων και από την άλλη η επιβίωση του παραγωγικού ιστού. Χωρίς ουσιαστικές παρεμβάσεις στο μη μισθολογικό κόστος, το 2026 κινδυνεύει να ξεκινήσει με έντονες κοινωνικές αντιδράσεις, καθώς ο αγροτικός κόσμος και οι αυτοαπασχολούμενοι διεκδικούν κάτι θεμελιώδες: τη δυνατότητα να εργάζονται χωρίς εξοντωτικές κρατήσεις.