Το 2025 παρουσιάζεται επίσημα ως χρονιά «σταθεροποίησης». Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια χρονιά πολιτικής υπεκφυγής. Οι αριθμοί δείχνουν χαμηλή αλλά θετική ανάπτυξη· οι κοινωνίες όμως βιώνουν υψηλή ανασφάλεια. Και αυτό δεν είναι αντίφαση. Είναι το αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών.
Η παγκόσμια οικονομία δεν κατέρρευσε μετά την πανδημία. Ανασυντάχθηκε. Το ερώτημα είναι υπέρ ποιων. Η ανάπτυξη που καταγράφεται είναι ρηχή, άνιση και κοινωνικά άδικη. Δεν μεταφράζεται σε καλύτερους μισθούς, σε πρόσβαση στη στέγη, σε ανθεκτικά δημόσια συστήματα υγείας και παιδείας. Μεταφράζεται, αντιθέτως, σε μεγαλύτερη συγκέντρωση πλούτου και ισχύος, σε λιγότερα κοινωνικά αντίβαρα και σε κράτη που λειτουργούν όλο και περισσότερο ως διαχειριστές κρίσεων, όχι ως εγγυητές κοινωνικής συνοχής.
Οι κυβερνήσεις μιλούν για «δημοσιονομική πειθαρχία» την ώρα που οι πολίτες μετρούν απώλειες αγοραστικής δύναμης. Οι διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν για ανισότητες, αλλά σπανίως συγκρούονται με το μοντέλο που τις γεννά. Το αποτέλεσμα είναι μια παγκόσμια οικονομία που κινείται με χειρόφρενο στην ανάπτυξη και γκάζι στις κοινωνικές αποκλίσεις.
Ο πληθωρισμός μπορεί να υποχωρεί στα χαρτιά, όμως η ακρίβεια έχει παγιωθεί στην καθημερινότητα. Η στέγη μετατρέπεται σε χρηματοοικονομικό προϊόν, η εργασία σε επισφαλή σύμβαση και η κοινωνική κινητικότητα σε προνόμιο. Και όσο η πολιτική απάντηση περιορίζεται σε τεχνοκρατικές διαπιστώσεις και «διαχειρίσιμους κινδύνους», τόσο ενισχύεται η αίσθηση ότι το σύστημα λειτουργεί χωρίς κοινωνικό συμβόλαιο.
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο του 2025 δεν είναι οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης. Είναι η κανονικοποίηση της ανισότητας. Το γεγονός ότι εκατομμύρια άνθρωποι ζουν ένα απρόβλεπτο γεγονός μακριά από τη φτώχεια θεωρείται πλέον «δομικό χαρακτηριστικό» της οικονομίας και όχι πολιτική αποτυχία. Ότι ο παγκόσμιος πλούτος συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερα χέρια αντιμετωπίζεται ως στατιστική, όχι ως κοινωνικός κίνδυνος.
Ιστορικά, τέτοιες περίοδοι δεν τελειώνουν ομαλά. Όταν η οικονομία παράγει αριθμούς χωρίς προοπτική και ανάπτυξη χωρίς κοινωνική ανταπόδοση, η πολιτική αστάθεια δεν αργεί να ακολουθήσει. Η απαξίωση των θεσμών, η άνοδος του αυταρχισμού και οι κοινωνικές εκρήξεις δεν πέφτουν από τον ουρανό· γεννιούνται μέσα σε οικονομίες που «δουλεύουν» αλλά δεν υπηρετούν τους πολλούς.
Το 2025 δεν είναι απλώς ένα μεταβατικό έτος. Είναι ένα προειδοποιητικό καμπανάκι. Αν οι κυβερνήσεις συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν την ανισότητα ως παράπλευρη απώλεια και όχι ως κεντρικό πολιτικό ζήτημα, τότε η επόμενη κρίση δεν θα είναι μόνο οικονομική. Θα είναι βαθιά πολιτική και κοινωνική. Και τότε, καμία στατιστική ανάπτυξης δεν θα αρκεί για να τη συγκρατήσει.