Η Ελλάδα εισέρχεται σε μια περίοδο βαθιάς δημογραφικής ανατροπής. Η νέα έκθεση του ΟΟΣΑ Pensions at a Glance 2025 καταγράφει με απόλυτη σαφήνεια ότι η χώρα μας γερνά πιο γρήγορα από σχεδόν οποιαδήποτε άλλη οικονομία του Οργανισμού. Η εξέλιξη αυτή δεν επηρεάζει μόνο τις συντάξεις· επηρεάζει το σύνολο της οικονομίας, την αγορά εργασίας, την κοινωνική συνοχή και –τελικά– την ίδια τη βιωσιμότητα του κράτους πρόνοιας.
H γήρανση του πληθυσμού, αποτέλεσμα των σταθερά χαμηλών γεννήσεων και του αυξανόμενου προσδόκιμου ζωής, εξελίσσεται σε έναν από τους πιο κρίσιμους παράγοντες πίεσης για τα συνταξιοδοτικά συστήματα των χωρών του ΟΟΣΑ. Σε μια εποχή ήδη υψηλών δημοσιονομικών απαιτήσεων και κρατικών χρεών, η ανάγκη για μεταρρυθμίσεις δεν είναι απλώς αναγκαία – είναι επείγουσα.
Σύμφωνα με την έκθεση Pensions at a Glance 2025, η οποία χαρτογραφεί τις εξελίξεις σε 38 χώρες, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες που θα βιώσουν τις εντονότερες μεταβολές. Το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών σε σχέση με τον πληθυσμό των ηλικιών 20–64 αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 25% έως το 2050. Αντίστοιχη εξέλιξη προβλέπεται για την Ιταλία, την Πολωνία, τη Σλοβακία και την Ισπανία, ενώ τη μεγαλύτερη άνοδο καταγράφει η Νότια Κορέα, όπου η αύξηση θα φτάσει το εντυπωσιακό 50%.
Ο συνολικός μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ αποτυπώνει επίσης τη δυναμική του φαινομένου: μέχρι το 2050, για κάθε 100 άτομα ηλικίας εργασίας (20–64 ετών) θα αντιστοιχούν 52 πολίτες άνω των 65. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της αλλαγής, το 2025 ο αντίστοιχος αριθμός είναι 33, ενώ το 2000 ήταν μόλις 22. Η δημογραφική πυραμίδα, με άλλα λόγια, αντιστρέφεται.
Η Ελλάδα όμως βρίσκεται και σε ακόμη ένα κρίσιμο στατιστικό: ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας εργασίας (20–64) προβλέπεται να μειωθεί κατά 30% μέσα στα επόμενα 40 χρόνια. Παρόμοια κατάρρευση του παραγωγικού πληθυσμού αναμένεται και σε άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν έντονη γήρανση, όπως η Εσθονία, η Ιταλία, η Ιαπωνία, η Κορέα, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Ισπανία.
Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απλές προβολές· αποτελούν προειδοποίηση. Λιγότεροι εργαζόμενοι θα καλούνται να στηρίξουν περισσότερους συνταξιούχους, την ώρα που η δαπάνη υγείας και μακροχρόνιας φροντίδας θα αυξάνεται. Το ερώτημα που τίθεται πλέον για όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ –και ειδικά για την Ελλάδα– είναι κατά πόσο τα σημερινά συνταξιοδοτικά μοντέλα μπορούν να αντέξουν σε έναν κόσμο που αλλάζει δημογραφικά με τέτοια ταχύτητα.
Η γήρανση που έρχεται — και δεν μοιάζει με καμία άλλη
Ο δείκτης γήρανσης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους δείκτες για την κατανόηση της μελλοντικής πίεσης στα ασφαλιστικά συστήματα. Στην Ελλάδα, ο δείκτης αυτός αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
Το 2025: 33 άτομα άνω των 65 για κάθε 100 εργαζόμενους.
Το 2050: 58–60 άτομα για κάθε 100 εργαζόμενους – σχεδόν διπλασιασμός.
Δείκτης Γήρανσης στην Ελλάδα (ΟΟΣΑ προβολές)
Έτος
Άτομα 65+ ανά 100 εργαζόμενους
2000
22
2025
33
2050
58–60
Η υπογεννητικότητα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα. Η γονιμότητα στην Ελλάδα έχει υποχωρήσει στο 1,46, πολύ κάτω από το όριο αναπλήρωσης του πληθυσμού (2,1). Οι προβολές δείχνουν ότι, παρά τις προσπάθειες στήριξης των νέων οικογενειών, δεν παρατηρείται σημαντική ανοδική τάση.
Το πραγματικό πρόβλημα: ο μειούμενος αριθμός εργαζομένων
Η έκθεση κάνει λόγο για μια «δραματική και παρατεταμένη» μείωση του ενεργού πληθυσμού ηλικίας 20–64 ετών. Έως το 2060, η Ελλάδα αναμένεται να χάσει πάνω από το 30% του εργατικού της δυναμικού. Η μείωση αυτή αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες μεταξύ των 38 χωρών του ΟΟΣΑ.
Αυτό μεταφράζεται σε:
λιγότερα άτομα που πληρώνουν εισφορές,
περισσότερους συνταξιούχους που χρειάζονται στήριξη,
αυξημένη πίεση στο κράτος και στο ΑΕΠ.
Μεταβολή Εργατικού Πληθυσμού 20–64 ετών (2020–2060)
Χώρα
Πρόβλεψη Μεταβολής
Ελλάδα
-30%
Ιταλία
-30%
Ιαπωνία
-28%
Λετονία
-32%
Ισπανία
-30%
Η συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης δυσκολεύει τη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος και μειώνει τους πόρους για δημόσιες υπηρεσίες, υγεία και κοινωνική προστασία.
Τι σύνταξη περιμένει τους σημερινούς 30άρηδες και 40άρηδες
Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι στο ισχύον σύστημα, ένας εργαζόμενος που ξεκινά σήμερα την καριέρα του και συμπληρώσει 40 χρόνια δουλειάς θα λάβει περίπου 63% του καθαρού μισθού του ως σύνταξη. Το ποσοστό αυτό ευθυγραμμίζεται με τον μέσο όρο των χωρών του Οργανισμού.
Όμως αυτό το νούμερο αφορά μόνο όσους έχουν συνεχόμενη εργασία χωρίς διακοπές, επαρκείς εισφορές και σταθερούς μισθούς. Για πολλούς εργαζόμενους που αντιμετωπίζουν επισφάλεια, εποχικότητα ή αδήλωτη εργασία, η πραγματική σύνταξη θα είναι σημαντικά χαμηλότερη.
Το χάσμα ανδρών–γυναικών στις συντάξεις
Παρότι η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται στις χώρες με το μεγαλύτερο χάσμα, η διαφορά στις συντάξεις μεταξύ ανδρών και γυναικών παραμένει υψηλή, φτάνοντας το 20–25%.
Gender Pension Gap – Ελλάδα & ΟΟΣΑ
Χώρα
Χάσμα Ανδρών–Γυναικών
Ελλάδα
20–25%
Μέσος όρος ΟΟΣΑ
23%
Γερμανία
28%
Ολλανδία
39%
Δανία
7%
Οι βασικοί λόγοι περιλαμβάνουν περισσότερα χρόνια φροντίδας στο σπίτι, διακεκομμένες καριέρες και χαμηλότερους μισθούς. Παρά τις βελτιώσεις που έχουν γίνει, το πρόβλημα παραμένει.
Οι ηλικίες συνταξιοδότησης – πού βρισκόμαστε και γιατί θα αλλάξουν
Η Ελλάδα έχει ήδη φτάσει στα 67 έτη ως κανονικό όριο συνταξιοδότησης. Ωστόσο, ο ΟΟΣΑ επισημαίνει ότι πολλές χώρες κινούνται προς τα 68–70 έτη, καθώς συνδέουν την ηλικία συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής. Το ίδιο ενδέχεται να συμβεί και στη χώρα μας τις επόμενες δεκαετίες.
Υψηλή δαπάνη – υψηλή εξάρτηση από το κράτος
Η Ελλάδα παραμένει μία από τις χώρες με την υψηλότερη δημόσια δαπάνη για συντάξεις. Το σύστημα βασίζεται κυρίως στην κρατική χρηματοδότηση, γεγονός που το καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτο σε δημοσιονομικές πιέσεις.
Ο ΟΟΣΑ προτείνει ενίσχυση των επικουρικών και επαγγελματικών ταμείων, καθώς και αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας – ειδικά για γυναίκες, άτομα άνω των 55 και νέους με υψηλές δεξιότητες.
Κίνδυνος φτώχειας στην τρίτη ηλικία
Οι Έλληνες συνταξιούχοι βρίσκονται ήδη κάτω από τον μέσο όρο εισοδήματος, ενώ οι προβολές δείχνουν ότι όσοι βγουν στη σύνταξη την επόμενη 20ετία θα αντιμετωπίσουν ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες, αν έχουν κενά εργασιακού βίου ή χαμηλές εισφορές.
Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια από τις πιο κρίσιμες δημογραφικές προκλήσεις της σύγχρονης ιστορίας της. Η γήρανση του πληθυσμού δεν είναι απλώς μια στατιστική μεταβολή: είναι ένας καταλύτης που αλλάζει την οικονομία, το κοινωνικό κράτος και το έργο των επόμενων γενεών.
Όπως σημειώνει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ, Ματίας Κόρμαν:«Καθώς ζούμε περισσότερο και με υγεία, πρέπει να εργαζόμαστε παραπάνω.»
Η πρόκληση είναι μεγάλη, αλλά όχι ανίκητη. Απαιτεί στρατηγική, επενδύσεις στις νέες γενιές, ενίσχυση της εργασίας και υψηλότερη παραγωγικότητα. Το μέλλον δεν είναι μοιραίο· όμως απαιτεί δράση – και μάλιστα τώρα.
The post Ελλάδα 2050: Η σιωπηλή δημογραφική βόμβα – Τι αποκαλύπτει η νέα έκθεση του ΟΟΣΑ – Τι σύνταξη περιμένει τους σημερινούς 30άρηδες και 40άρηδες appeared first on Newpost.gr.