Εξάμηνη προθεσμία θα έχουν οι δανειολήπτες με δάνεια σε ελβετικό φράγκο προκειμένου να αποφασίσουν αν θα αξιοποιήσουν τη νέα ρύθμιση που εισάγει το υπουργείο Οικονομικών, η οποία στοχεύει στη μείωση της οφειλής και στην εξάλειψη του συναλλαγματικού και επιτοκιακού κινδύνου. Η ρύθμιση προβλέπει τη δυνατότητα μετατροπής των ενήμερων δανείων σε ευρώ με ευνοϊκότερη ισοτιμία και σταθερό επιτόκιο για το υπόλοιπο της διάρκειας του δανείου, η οποία μπορεί να παραταθεί έως και πέντε έτη. Παράλληλα, για δάνεια που βρίσκονται σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών, δίνεται η επιλογή ένταξης στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών.
Η σχετική τροπολογία για το ελβετικό φράγκο κατατέθηκε στο σχέδιο νόμου για τη μεταφορά του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ και ψηφίζεται σήμερα στη Βουλή. Με αυτήν, οι δανειολήπτες αποκτούν ένα θεσμικό εργαλείο για τη μείωση του ανεξόφλητου κεφαλαίου, απαλλασσόμενοι από τις δυσμενείς συνέπειες των διακυμάνσεων της ισοτιμίας και των επιτοκίων.
Όροι μετατροπής και εισοδηματικές κατηγορίες
Η βελτίωση της ισοτιμίας για τη μετατροπή των εξυπηρετούμενων δανείων σε ελβετικό φράγκο κυμαίνεται από 20% έως 50%, ενώ το επιτόκιο διαμορφώνεται μεταξύ 2,3% και 2,5%, ανάλογα με την εισοδηματική και περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη. Προβλέπονται τρεις βασικές κατηγορίες εισοδηματικών κριτηρίων. Για όσους δεν εντάσσονται σε καμία από αυτές, δημιουργείται τέταρτη κατηγορία, με μικρότερη μείωση ισοτιμίας (15%) και υψηλότερο επιτόκιο, στο 2,9%.
Σύμφωνα με την παράγραφο 17 της τροπολογίας, η δυνατότητα μετατροπής του νομίσματος του δανείου ισχύει για έξι μήνες από την έναρξη εφαρμογής της διάταξης. Εντός του διαστήματος αυτού πρέπει είτε να κατατεθεί η προβλεπόμενη βεβαίωση με αίτημα μετατροπής είτε να υποβληθεί σχετική αίτηση, ανάλογα με την κατηγορία του δανειολήπτη.
Διαδικασία και πλατφόρμα αιτήσεων
Η παράγραφος 6 αφορά τη διαδικασία ελέγχου των εισοδηματικών κριτηρίων μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας της Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Η υποβολή της αίτησης συνεπάγεται άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας, εκδίδεται βεβαίωση ένταξης σε συγκεκριμένη κατηγορία. Ο πιστωτής ενημερώνεται για την κατηγορία του οφειλέτη, ενώ ο δανειολήπτης λαμβάνει αναλυτικά τους όρους της ρύθμισης που του αντιστοιχούν.
Για τους δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο που δεν πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια (παρ. 7), το αίτημα μετατροπής υποβάλλεται απευθείας στην τράπεζα ή στον ειδικό διάδοχο (servicer). Στην περίπτωση αυτή, η εξάμηνη προθεσμία ξεκινά από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης. Για τους υπόλοιπους δανειολήπτες, η προθεσμία αρχίζει δύο μήνες μετά τη δημοσίευση, λόγω της μεσολάβησης της ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
Ισοτιμία αναφοράς και νομικές συνέπειες
Ως ισοτιμία αναφοράς για τη μετατροπή ορίζεται εκείνη που δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, χωρίς καμία τραπεζική προμήθεια. Με την ένταξη στη ρύθμιση καταργούνται όλες οι εκκρεμείς δικαστικές ενέργειες, ανεξαρτήτως σταδίου, καθώς και κάθε διωκτικό μέτρο από πιστωτές ή servicers. Η ρύθμιση για το ελβετικό φράγκο αφορά αποκλειστικά το ανεξόφλητο υπόλοιπο του δανείου και δεν καλύπτει τμήματα που έχουν ήδη εκτελεστεί ή αποσβεσθεί, ούτε συμβάσεις που έχουν παύσει να ισχύουν.
Βασική προϋπόθεση είναι η πλήρης και συνεχής τήρηση των όρων μέχρι την εξόφληση. Σε περίπτωση αθέτησης, η ρύθμιση ακυρώνεται αναδρομικά, η οφειλή επανέρχεται στο προηγούμενο καθεστώς και καθίσταται άμεσα απαιτητή στο σύνολό της.
Δάνεια σε καθυστέρηση και εξωδικαστικός
Για δάνεια σε ελβετικό φράγκο με καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, παρέχεται η δυνατότητα ρύθμισης μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος της διάταξης. Η οφειλή μετατρέπεται σε ευρώ με βάση την τρέχουσα ισοτιμία κατά την ημερομηνία αίτησης και υπάγεται στους όρους και τον αλγόριθμο του εξωδικαστικού, οι οποίοι καθίστανται υποχρεωτικοί για τους πιστωτές, χωρίς πρόσθετα εισοδηματικά ή περιουσιακά φίλτρα.
Ιστορικό και μέγεθος του προβλήματος
Όπως επισήμανε ο υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Κώτσηρας, τα περισσότερα δάνεια σε ελβετικό φράγκο χορηγήθηκαν την περίοδο 2005–2009, όταν το επιτόκιο του ελβετικού νομίσματος ήταν σημαντικά χαμηλότερο από εκείνο του ευρώ και δεν υπήρχε διεθνής πρόβλεψη για τόσο έντονη ανατίμησή του. Μετά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση, η ισοτιμία επιδεινώθηκε δραστικά, οδηγώντας την Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας να θέσει ανώτατο όριο στο 1 ευρώ προς 1,20 ελβετικά φράγκα. Όταν το όριο αυτό καταργήθηκε αιφνιδιαστικά, η ισοτιμία υποχώρησε απότομα και παραμένει έως σήμερα σε χαμηλά επίπεδα (περίπου 0,94), αυξάνοντας το πραγματικό βάρος της οφειλής σε ευρώ, ακόμη και για συνεπείς δανειολήπτες.
Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο πριν από την κρίση χορηγήθηκαν στην Ελλάδα περίπου 57.000 δάνεια σε ελβετικό φράγκο, συνολικού ύψους 14 δισ. CHF. Περίπου το 60% του αρχικού κεφαλαίου έχει ήδη αποπληρωθεί, συχνά με ιδιαίτερα υψηλό πραγματικό κόστος. Η νέα ρύθμιση εκτιμάται ότι αφορά περίπου 40.000 ενεργά δάνεια.