Η παγκόσμια αγορά ενέργειας αλλάζει γρήγορα. Η ηλεκτρονική επανάσταση των τελευταίων δεκαετιών, η παγκοσμιοποίηση, καθώς και η γενικευμένη ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος έχουν δημιουργήσει συνθήκες σύγκλισης των αγορών, αυξημένης εμπορευματοποίησης των ενεργειακών προϊόντων και προσπάθεια συνεχούς ενίσχυσης της λειτουργικής ευελιξίας των ενεργειακών επιχειρήσεων.
Στο περιβάλλον αυτό όλες οι παραδοσιακές εταιρείες φυσικού αερίου αλλάζουν τη μορφή και το λειτουργικό μοντέλο τους, μεταβαλλόμενες από εταιρίες αερίου σε ενεργειακές εταιρείες, με ολοένα και πιο διεθνοποιημένο χαρακτήρα, αυξημένη καθετοποίηση και επέκταση σε δράσεις πράσινης οικονομίας.
Αλλά και στην ελληνική αγορά οι συνθήκες την τελευταία 10ετία έχουν αλλάξει πολύ γρήγορα. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ανάγκες επέκτασης των ενεργειακών υποδομών, κυρίως στο χώρο του αερίου, έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση της σύγκλισης της Ελληνικής αγοράς με τις υπόλοιπες σύγχρονες Ευρωπαϊκές αγορές, με ταχεία απελευθέρωση της αγοράς, επιβολή του ιδιοκτησιακού διαχωρισμού των ενεργειακών επιχειρήσεων, ενίσχυση του ανταγωνισμού, καθώς και αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ και δράσεις επιτάχυνσης της ενεργειακής μετάβασης σε καθεστώς βιώσιμης ανάπτυξης.
Η ΔΕΠΑ είναι μία εταιρεία που διανύει πλέον την τέταρτη δεκαετία της ιστορίας της και ομολογουμένως στη χρονική αυτή διαδρομή είχε μία εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία, δημιουργώντας το σύνολο των υποδομών αερίου της χώρας και επιτυγχάνοντας τη διείσδυση του φυσικού αερίου στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο με τη δημιουργία εκ του μηδενός μια νέας αγοράς. Όλα αυτά με συνεχώς κερδοφόρο πορεία και διατήρηση οικονομικής ευρωστίας, έτσι ώστε να αποτελεί πλέον βασικό πυλώνα της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.
Η πορεία αυτή δεν ήταν καθόλου δεδομένη και αποτελεί πραγματικά επίτευγμα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εταιρεία ήταν εξαρχής υπό τον έλεγχο του δημοσίου, είχε να επιτελέσει ένα τεράστιο έργο και όλα αυτά σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο, συνήθως λόγω της ανάγκης εφαρμογής τροποποιήσεων του ευρωπαϊκού νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου.
Κατά τη γνώμη μου το μυστικό της επιτυχίας ήταν η προσαρμοστικότητα που έδειξε η εταιρεία στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Σημαντικό ρόλο έπαιξε επίσης ότι η εταιρεία δεν καλλιέργησε τη λογική μιας μονοπωλιακής επιχείρησης, δεδομένου ότι ακόμα και πριν την το άνοιγμα της αγοράς αερίου το φυσικό αέριο θα έπρεπε να ανταγωνιστεί άλλα ενεργειακά προϊόντα για να διεισδύσει στην αγορά. Σημαντική συμβολή είχε ακόμα η επιτυχημένη κεντρική πολιτική επιλογή συνεργασιών με μεγάλες διεθνείς εταιρείες (Shell, ENI, EDISON, κ.α.), που δημιούργησε συνθήκες ώσμωσης με σύγχρονες εταιρικές πρακτικές.
Την ίδια ευελιξία δείχνει ΔΕΠΑ και τα τελευταία χρόνια σε ένα συνεχώς και πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον, προσαρμόζοντας συνεχώς τη στρατηγική της στις νέες συνθήκες. Κεντρικοί άξονες στρατηγικής της είναι: (α) Η μετατροπή της από εταιρεία αερίου σε εταιρεία ενέργειας με αυξημένη καθετοποίηση, (β) η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της στη βασική της εμπορική δραστηριότητα, (γ) η επέκταση της δραστηριότητάς της εκτός της χώρας και (δ) η πρωτοπορία στην υιοθέτηση νέων δραστηριοτήτων.
Υλοποιώντας τη στρατηγική της και αξιοποιώντας την οικονομική της ευρωστία η εταιρεία προχώρησε αρχικά προ 2ετίας σε ένα μεγάλης σημασίας βήμα για την αποσαφήνιση της εμπορικής της παρουσίας, με την εξαγορά του συνόλου της ΕΠΑ Αττικής (Φυσικό αέριο – Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας) και την πλήρη αποχώρηση της από την ΕΠΑ Θεσσαλονίκης Θεσσαλίας (Zenith). Στο ίδιο διάστημα η εταιρεία προσαρμόζει διαρκώς το εμπορικό χαρτοφυλάκιο προμηθειών της, ξεκίνησε να δραστηριοποιείται σε γειτονικές χώρες αξιοποιώντας την αυξανόμενη συμμετοχή της σε περιφερειακά έργα μεγάλης εμβέλειας (Eλληνοβoυλγαρικός αγωγός – IGB, νέος τερματικός Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης), και πρωτοπορεί στην ανάπτυξη νέων εφοδιαστικών μοντέλων (αεριοκίνηση, LNG μικρής κλίμακας για τη ναυτιλία και άλλες χρήσεις), ενώ στο αμέσως επόμενο διάστημα σχεδιάζει την ενίσχυση της παρουσίας της στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την ανάληψη δράσεων στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η μεγάλη ιδιαιτερότητα είναι ότι όλα αυτά γίνονται παράλληλα με το δομικό μετασχηματισμό της εταιρείας και την προετοιμασία της για ιδιωτικοποίηση. Όπως είναι γνωστό ολοκληρώθηκε πρόσφατα ο ιδιοκτησιακός διαχωρισμός των δικτύων διανομής και των διεθνών έργων με τη δημιουργία των νέων εταιρειών ΔΕΠΑ Υποδομών και ΔΕΠΑ Διεθνών Έργων και πλέον η ΔΕΠΑ είναι μία κατά βάση εμπορική επιχείρηση (πλέον ως ΔΕΠΑ Εμπορίας) με καθετοποιημένο χαρακτήρα, ενώ αναμένεται στο αμέσως επόμενο διάστημα η ιδιωτικοποίηση τόσο της ΔΕΠΑ Υποδομών όσο και της ΔΕΠΑ Εμπορίας.
Η ΔΕΠΑ με την επιτυχημένη πορεία της άλλαξε καθοριστικά το ενεργειακό τοπίο της χώρας στις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Θα τολμήσω την πρόβλεψη ότι και με την ιδιωτικοποίηση της θα βάλει ανεξίτηλη σφραγίδα στα ενεργειακά δρώμενα, αποτελώντας τον καταλύτη για την ευρύτερη αναδιάταξη και ωρίμανση της ενεργειακής αγοράς.
*Γιώργος Πολυχρονίου, Συντονιστής Διευθυντής Δραστηριοτήτων Στρατηγικής, Ανάπτυξης και Ρυθμιστικών Θεμάτων, ΔΕΠΑ Εμπορίας
