Η Ελλάδα μεταμορφώνεται σε ενεργειακή πύλη: Πέντε κινήσεις-ματ αλλάζουν τον χάρτη της ΝΑ Ευρώπης

Πέντε στρατηγικής σημασίας επιχειρηματικά σχέδια, με έντονο διασυνοριακό χαρακτήρα, έρχονται να αλλάξουν ριζικά τον ενεργειακό χάρτη στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αναδεικνύοντας την Ελλάδα σε κεντρική πύλη ενεργειακού εφοδιασμού. Τα σχέδια αυτά, που βρίσκονταν υπό συζήτηση, απέκτησαν νέα, ισχυρή δυναμική μετά τις κρίσιμες συμφωνίες που υπογράφηκαν στις 6 και 7 Νοεμβρίου στην Αθήνα.

Οι συμφωνίες αυτές επισφραγίστηκαν στο πλαίσιο της Υπουργικής Συνάντησης της Συνεργασίας για τη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (P-TEC), με την ενεργό συμμετοχή και παρουσία υψηλόβαθμων εκπροσώπων της κυβέρνησης και του ενεργειακού τομέα των ΗΠΑ.

«Σύνοδος αποφάσεων και όχι διακηρύξεων»

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρος Παπασταύρου, μιλώντας στο ΑΠΕ, τόνισε πως η σύνοδος P-TEC άφησε ένα «ισχυρό γεωπολιτικό αποτύπωμα» και δεν ήταν μια συνάντηση «λόγων και διακηρύξεων», αλλά «συγκεκριμένων συμφωνιών και αποφάσεων».

Όπως ανέφερε, η Ελλάδα αξιοποίησε τη γεωγραφική της θέση, τις υποδομές της και την πολιτική της σταθερότητα, καθώς και τη σαφή δέσμευση ΕΕ και ΗΠΑ για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.

«Καταστήσαμε τη χώρα μας πύλη εισόδου αμερικανικού LNG για την Ευρώπη και ασφαλή αφετηρία του νέου αναπτυξιακού διαδρόμου προς την κεντρική Ευρώπη, περιορίζοντας ταυτόχρονα τον ρόλο της Τουρκίας στον νέο ενεργειακό χάρτη», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός. Εξήρε επίσης τις ελληνικές ενεργειακές εταιρείες που υπέγραψαν συμβάσεις «μεγάλης και πολυεπίπεδης αξίας».

Τα πέντε επιχειρηματικά σχέδια που βρίσκονται πλέον σε τροχιά υλοποίησης είναι τα εξής:

1. Ο Κάθετος Διάδρομος και η προμήθεια της Ουκρανίας

Το σχέδιο για τον «Κάθετο Διάδρομο» (Vertical Corridor) αφορά τη μεταφορά φυσικού αερίου με αφετηρία την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία. Στο πλαίσιο του P-TEC, οι Διαχειριστές των πέντε χωρών υπέγραψαν από κοινού αίτημα προς τις ρυθμιστικές αρχές τους.

Ζητούν έγκριση για δύο νέα διασυνοριακά προϊόντα: το Route 2 (με αφετηρία τον πλωτό σταθμό LNG της Αλεξανδρούπολης) και το Route 3 (με αφετηρία τον αγωγό ΤΑΡ). Αυτά έρχονται να προστεθούν στο Route 1, που ήδη λειτουργεί από τη Ρεβυθούσα. Με μειωμένα «διόδια» διέλευσης και ενισχυμένο δίκτυο, η Ελλάδα θα μπορεί να διοχετεύει μεγαλύτερες ποσότητες αερίου, υποκαθιστώντας πλήρως το ρωσικό (που σταματά το 2027) και εφοδιάζοντας κρίσιμες αγορές, όπως η Ουκρανία.

2. Μακροχρόνια συμφωνία για αμερικανικό LNG

Ο Κάθετος Διάδρομος «κλείδωσε» με την πρώτη μακροχρόνια συμφωνία προμήθειας LNG από τις ΗΠΑ. Η κοινοπραξία ATLANTIC – SEE LNG TRADE (στην οποία συμμετέχουν ο όμιλος AKTOR και η ΔΕΠΑ Εμπορίας) υπέγραψε συμφωνία με τον αμερικανικό κολοσσό Venture Global.

Η συμφωνία είναι 20ετούς διάρκειας, με έναρξη το 2030, και αφορά την προμήθεια 0,5 έως 1,5 εκατ. τόνων LNG ετησίως. Ταυτόχρονα, η ίδια κοινοπραξία υπέγραψε και Μνημόνια Κατανόησης για την πώληση αυτού του αερίου, κλείνοντας συμφωνίες με την ουκρανική Naftogaz και με ρουμανικές εταιρείες.

3. Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου

Το τρίτο μεγάλο σχέδιο είναι η ηλεκτρική διασύνδεση με την Αίγυπτο, ισχύος 3000 MW. Το έργο, που αναπτύσσεται από την Elica Interconnector του ομίλου Κοπελούζου, περιλαμβάνει επίσης την κατασκευή γιγαντιαίων μονάδων ΑΠΕ (αιολικών και φωτοβολταϊκών) ισχύος 9,5 GW στην Αίγυπτο. Ήδη, 60 ελληνικές βιομηχανίες έχουν υπογράψει συμφωνίες για να αγοράσουν φθηνότερη «πράσινη» ενέργεια από τη διασύνδεση, ενώ το ένα τρίτο της ενέργειας θα προορίζεται για επανεξαγωγή σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

4. Εφοδιασμός της Κύπρου από το Ισραήλ

Μια πρόταση ελληνικού ενδιαφέροντος έρχεται από την Energean. Η εταιρεία πρότεινε στις κυβερνήσεις της Κύπρου και του Ισραήλ την κατασκευή ενός νέου υποθαλάσσιου αγωγού. Αυτός ο αγωγός θα συνδέει την πλωτή μονάδα παραγωγής της Energean (που βρίσκεται ήδη στα κοιτάσματα του Ισραήλ) απευθείας με την Κύπρο, προμηθεύοντάς την με φυσικό αέριο από το ισραηλινό κοίτασμα Katlan. Η πρόταση έχει ήδη τη δημόσια στήριξη του Υπουργού Ενέργειας του Ισραήλ.

5. Η γεώτρηση στο Ιόνιο με την ExxonMobil

Το πέμπτο σχέδιο αφορά τις έρευνες υδρογονανθράκων. Η είσοδος της ExxonMobil στην κοινοπραξία του «μπλοκ 2» (δυτικά της Κέρκυρας), εξαγοράζοντας μερίδια από την Energean και την Helleniq, καθιστά πλέον ρεαλιστική την προοπτική μιας μεγάλης ερευνητικής γεώτρησης αξίας 100 εκατ. δολαρίων.

Αν τα αποτελέσματα των σεισμικών δεδομένων είναι θετικά και η γεώτρηση επιβεβαιώσει την ύπαρξη «στόχου» φυσικού αερίου, θα ανοίξει ο δρόμος για επενδύσεις παραγωγής που εκτιμώνται στο ύψος των 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μια τέτοια ανακάλυψη θα αποτελούσε σημείο καμπής για την ενεργειακή αυτάρκεια της Ελλάδας και της ΕΕ.

Τέλος, στο τραπέζι παραμένει και η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (Great Sea Interconnector), για την οποία συμφωνήθηκε η επικαιροποίηση των μελετών και η αναζήτηση νέων μετόχων.