Συνταγματική Αναθεώρηση: Το «Μήλον της Έριδος» της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων

Η συζήτηση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση επανέρχεται στο προσκήνιο, με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να δίνει έμφαση στην ανάγκη τροποποίησης του άρθρου 103 που αφορά τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων. Κατά τη συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε την αλλαγή αυτή ως «θεσμική κατοχύρωση της έννοιας της αξιολόγησης» στο Δημόσιο. Στόχος, όπως ανέφερε, είναι η επιβράβευση των συνεπών και εργατικών υπαλλήλων, αλλά και η δυνατότητα απομάκρυνσης όσων συστηματικά δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της θέσης τους, χωρίς να υφίσταται συνταγματικό κώλυμα.

Διεύρυνση των άρθρων προς Αναθεώρηση

Πέραν του άρθρου 103, η κυβέρνηση διευρύνει τον κύκλο της συνταγματικής αναθεώρησης, συμπεριλαμβάνοντας και άλλα κρίσιμα άρθρα:

Άρθρο 16: Αφορά τα μη κρατικά πανεπιστήμια, ένα θέμα που έχει προκαλέσει εκτεταμένες συζητήσεις.

Άρθρο 86: Σχετίζεται με την ευθύνη των υπουργών, ζήτημα που συχνά βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης.

Άρθρο 24: Αφορά το περιβάλλον και τη χωροταξία, τονίζοντας την προτεραιότητα της κυβέρνησης σε αυτά τα θέματα.

Ο Πρωθυπουργός κάλεσε τα κόμματα να προσεγγίσουν τη συζήτηση με «απαιτούμενη θεσμική υπευθυνότητα», τονίζοντας πως οι συνταγματικές αναθεωρήσεις πρέπει να χτίζουν γέφυρες και όχι να δημιουργούν νέα ρήγματα. Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τασούλας, υπογράμμισε τη σημασία μιας «συναινετικής» συζήτησης, η οποία, αν και δεν σημαίνει απόλυτη συμφωνία, πρέπει να χαρακτηρίζεται από ανάλογο ύφος και στυλ.

Οικονομικές μεταρρυθμίσεις και πολιτικό διακύβευμα

Παράλληλα με τις θεσμικές αλλαγές, ο κυβερνητικός οδικός χάρτης περιλαμβάνει και οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Μιλώντας στο CNBC, ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην ανάγκη για περαιτέρω μείωση φόρων, αύξηση μισθών και δημιουργία θέσεων εργασίας, τονίζοντας ότι αυτό πρέπει να γίνει «με βιώσιμο τρόπο». Εξέφρασε την αισιοδοξία του για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και προσδιόρισε το πολιτικό διακύβευμα της εποχής, θέτοντας ως στόχο την απόδειξη της ικανότητας των παραδοσιακών κομμάτων να υλοποιούν τις δεσμεύσεις τους, έναντι του λαϊκισμού.

Σφοδρές αντιδράσεις από την Αντιπολίτευση

Η πρόταση για αναθεώρηση του άρθρου 103 προκάλεσε σφοδρή κριτική από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, χαρακτήρισε την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας «πυροτέχνημα», τονίζοντας πως το ΠΑΣΟΚ επιδιώκει ένα δημόσιο στα πρότυπα των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, όπου υπάρχει μεν μονιμότητα, αλλά και αυστηρή αξιολόγηση και αξιοκρατία.

Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, προανήγγειλε διεύρυνση του μπόνους απόδοσης και ενίσχυση της αξιολόγησης στο δημόσιο, τονίζοντας ότι η πρόθεση δεν είναι τιμωρητική, αλλά αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του ζητήματος της αξιοκρατίας και λογοδοσίας. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, κάλεσε την αντιπολίτευση να λάβει «καθαρές θέσεις» για το άρθρο 103.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτης Φάμελος, κατηγόρησε τον Πρωθυπουργό για «απαξίωση και ξεπούλημα του δημοσίου», ενώ ο Γενικός Γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, έκανε λόγο για «φτηνά επικοινωνιακά κόλπα» που αποσκοπούν στο να πείσουν τον λαό ότι για τα προβλήματα ευθύνονται οι δημόσιοι υπάλληλοι. Αντίστοιχη κριτική εκφράστηκε από τον Κυριάκο Βελόπουλο της Ελληνικής Λύσης και την Έφη Αχτσιόγλου της Νέας Αριστεράς, οι οποίοι είδαν στην πρόταση κίνδυνο περαιτέρω διάλυσης των εργασιακών σχέσεων και ομηρίας των υπαλλήλων. Η κυβέρνηση, ωστόσο, δηλώνει αποφασισμένη να επιδιώξει ευρύτερες πολιτικές συναινέσεις.

Η Κοινοβουλευτική διαδικασία

Η διαδικασία της Συνταγματικής Αναθεώρησης είναι πολυεπίπεδη. Η παρούσα Βουλή θα είναι η προτείνουσα, διαπιστώνοντας την ανάγκη αναθεώρησης και καθορίζοντας τις διατάξεις προς τροποποίηση. Η συζήτηση θα ξεκινήσει στην αρμόδια Επιτροπή και θα ακολουθήσει η Ολομέλεια. Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει την έναρξη της συζήτησης με τη νέα σύνοδο της Βουλής τον Οκτώβριο, ενώ έως το τέλος του 2025 αναμένεται η πλειοψηφία να προσδιορίσει επίσημα τα προτεινόμενα άρθρα. Η σκυτάλη θα περάσει στην επόμενη Βουλή, η οποία θα είναι η αναθεωρητική.

Για την έγκριση των αναθεωρούμενων άρθρων, υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια, ανάλογα με την πλειοψηφία που θα συγκεντρώσει το κάθε άρθρο στην προτείνουσα Βουλή:

Λιγότερο από 151 ψήφους: Το άρθρο μένει εκτός της αναθεωρητικής διαδικασίας.
151-180 ψήφους: Στην αναθεωρητική Βουλή, το τελικό κείμενο χρειάζεται πάνω από 180 ψήφους για να εγκριθεί.

Πάνω από 180 ψήφους: Στην αναθεωρητική Βουλή, το άρθρο εγκρίνεται με 151 ψήφους.

Η διαδικασία αναμένεται να είναι μακρά και να πυροδοτήσει έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις, καθώς αφορά θεμελιώδη ζητήματα λειτουργίας του κράτους και των θεσμών.